บทที่ 3 การรู้สารสนเทศ
1. ความหมาย
การรู้สารสนเทศ หมายถึง การรู้ถึงความจำเป็นของสารสนเทศ (ข้อมูลข่าวสาร) การเข้าถึงแหล่งสารสนเทศ การพัมนาทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ การวิเคราะห์และประเมินสารสนเทศ การจัดระบบประมวลสารสนเทศ การประยุกต์ใช้สารสนเทศเพื่อตัดสินใจที่มีประสิทธิผลและสร้างสรรค์ การสรุปอ้างอิงและสื่อสารข่าวสารอย่างมีประสิทธิภาพ ความเข้าใจและยอมรับในจริยธรรรมของข้อมูลข่าวสาร การพัฒนาเจตคตินำไปสู่การเรียนรู้ตลอดชีวิต
2. ความสำคัญ การรู้สารสนเทศมีความสำคัญต่อความสำเร็จของบุคคลในด้านต่างๆ ดังนี้
1. การศึกษา การรู้สารสนเทศเป็นสิ่งจำเป็นสำหรับการศึกษาของบุคคลทุกระดับ ทั้งการศึกษาในระบบโรงเรียน การศึกษานอกระบบโรงเรียน การศึกษาตามอัธยาศัย และการเรียนรู้ตลอดชีวิต
2. การดำรงชีวิตประจำวัน การรู้สารสนเทศเป็นสิ่งสำคัญยิ่งในการดำรงชีวิตประจำวัน เพราะผู้รู้สารสนเทศจะเป็นผู้ที่สามารถวิเคราะห์ประเมินและใช้สารสนเทศให้เกิดประโยชน์สูงสุดแก่ตนเองเมื่อต้องการตัดสินใจเรื่องใดเรื่องหนึ่งได้อย่างมีประสิทธิภาพ
3. การประกอบอาชีพ การรู้สารสนเทศมีความสำคัญต่อการประกอบอาชีพของบุคคลใดบุคคลหนึ่ง เพราะบุคคลนั้นสามารถแสวงหาสารสนเทศที่มีความจำเป็นต่อการประกอบอาชีพของตนเองได้
4. สังคม เศรษฐกิจ และการเมือง การรู้สารสนเทศเป็นสิ่งสำคัญโดยเฉพาะสังคมในยุคสารสนเทศ (Information Age) บุคคลจำเป็นต้องรู้สารสนเทศเพื่อปรับตนเองให้เข้ากับสังคม เศรษฐกิจ และการเมือง
จากวรรณคดีและงานวิจัยต่างๆ สามารถจำแนกทักษะการเรียนรู้ในทศวรรษที่ 21 ได้เป็น 4 ลักษณะคือ
1.ทักษะสารสนเทศและการสื่อสาร
2.ทักษะการคิดและการแก้ปัญหา
3.ทักษะปฏิสัมพันธ์และการชี้นำตนเอง
4.การรับผิดชอบต่อสังคม
3. องค์ประกอบของการรู้สารสนเทศมีความสามารถดังต่อไปนี้
1.ความสามารถในการเข้าถึงสารสนเทศ ประด้วยความสามารถด้านกายภาพ และสติปัญญาในการเข้าถึงสารสนเทศด้วยการใช้ความรู้และกลยุทธ์เพื่อคัดสรร แก้ไข วิเคราะห์ สร้างสรรค์และสื่อสาร เช่นซีดีรอม อินเทอร์เน็ต เป็นต้น
2.ความสามารถในการประเมินสารสนเทศ ประกอบด้วยความสามารถในการสังเคราะห์หรือตีความ โดยอาสัยข้อเท็จจริงและความเที่ยงตรง ซึ่งเป็นพื้นฐานสำคัญในการประเมินสารสนเทศ
3.ความสามารถในการใช่สารสนเทศ ประกอบด้วยความเข้าใจประเด็นทางเศรษฐกิจ สังคม วัฒนธรรม รวมถึงมารยาทการใช้สารสนเทศ
4. คุณลักษณะและความสามารถในการรู้สารสนเทศ
1.ตระหนักถึงความจำเป็นของสารสนเทศ
2.สามารถกำหนดขอบเขตของสารสนเทศที่จำเป็น
3.เข้าถึงสารสนเทศได้อย่างมีประสิทธิภาพ
4.ประเมินสารสนเทศและแหล่งสารสนเทศได้
5.นำสารสนเทศที่คัดสรรแล้วสู่พื้นความรู้เดิมได้
6.มีประสิทธิภาพในการใช้สารสนเทศได้ตรงตามวัตถุประสงค์
7.เข้าใจประเเด็นทางเศรษฐกิจสังคมวัฒนธรรมและกฎหมายในการใช้สารสนเทศ
8.เข้าถึงและใช้สารสนเทศได้อย่างมีจริยธรรมและกฎหมาย
9.แบ่งประเภทจัดเก็บและสร้างความเหมาะสมให้กับสารสนเทศที่รวบรวมไว้
10.ตระหนักว่าการรู้สารสนเทศช่วยให้เกิดการเรียนรู้ตลอดชีวิต
5. มาตรฐานของผู้รู้สารสนเทศ
มาตราฐานที่ 1 ผู้เรียนเข้าถึงสารสนเทศอย่างมีประสิทธิภาพ
มาตราฐานที่ 2 ผู้เรียนประเมินสารสนเทศอย่างมีวิจารณญาณ
มาตราฐานที่ 3 ผู้เรียนให้สารสนเทศอย่างถูกต้องและสร้างสรรค์
มาตราฐานที่ 4 ผู้เรียนมีอิสระในการเรียนรู้ ต้องรู้สารสนเทศ
มาตราฐานที่ 5 ประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผล (Evaluation)
มาตราฐานที่ 6 ผู้เรียนที่มีอิสระในการเรียนรู้ ต้องรู้สารสนเทศ
มาตราฐานที่ 7 ผู้เรียนสร้างประโยชน์ต่อชุมชนแห่งการเรียนรู้และสังคมตระหนักถึงความสำคัญของสารสนเทศที่มีต่อสังคมประชาธิปไตย
มาตราฐานที่ 8 ผู้เรียนสร้างประโยชน์ต่อชุมชนแหล่งการเรียนรู้และสังคมฝึกให้มีพฤติกรรมที่มีจริยธรรม
6. แนวทางการส่งเสริมการเรียนรู้สารสนเทศ มีการนำไปประยุกต์เพื่อการเรียนการสอนทักษะสารสนเทศในสถาบันการศึกษาต่างๆ โดยมี 6 ขั้นตอน ได้แก่
ขั้นตอนที่ 1 การกำหนดภาระงาน (Task Definition) เป็นการระบุปัญหา หรือกำหนดขอบเขต
ขั้นตอนที่ 2 การกำหนดกลยุทธ์แสวงหาสารสนเทศ (Information Seeking Strategies) เป็นการกำหนดว่าแหล่งสารสนเทศใดมีสารสนเทศที่ต้องการ
ขั้นตอนที่ 3 การกำหนดแหล่งสารสนเทศและเข้าถึงสารสนเทศ (location and Access) เป็นการระบุแหล่งที่อยู่ของสารสนเทศ
ขั้นตอนที่ 4 การใช้สารสนเทศ (Use of Information) เป็นการอ่าน พิจารณาสารสนเทศที่ต้องการและคัดเลือกข้อมูลข่าวสารที่เกี่ยวข้องออกมาใช้
ขั้นตอนที่ 5 การประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผล (Evaluation) เป็นการวิเคราะห์สารสนเทศ
ขั้นตอนที่ 6 ประเมินประสิทธิภาพและประสิทธิผลเป็นการวิเคราะห์สารสนเทศ และนำเสนอสารสนเทศ
สำหรับประเทศงานวิจัยการพัฒนารูปแบบการรู้สารสนเทศสำหรับไทยมีพื้นฐานจาก The Big 6 Skills Model มี 4 ขั้นตอน ได้แก่
1.กำหนดภารกิจต้องการรู้อะไร
2.ตรงจุดเข้าถึงแหล่งคือการหาคำตอบว่าอยู่ที่ไหน
3.ประเมินสารสนเทศ
4.บูรณาการวิถีการใช้งาน
7. ประโยชน์ของการรู้สารสนเทศ
รู้ถึงความจำเป็นของสารสนเทศ การเข้าถึงแหล่งสารสนเทศ การพัฒนาทักษะการใช้เทคโนโลยีสารสนเทศ การวิเคราะห์การประเมินสารสนเทศ การจัดระบบประมวลสารสนเทศ การประยุกต์ใช้สารสนเทศ เพื่อการตัดสินใจที่มีประสิทธิภาพ และสร้างสรรค์ การสรุปอ้างอิงและสื่อสารข่าวสารอย่างมีประสิทธิภาพ ความเข้าใจและยอมรับในจริยธรรมของข้อมูลข่าวสาร การพัฒนาเจตคติที่นำไปสู่การเรียนรู้ตลอดชีวิต เพื่อนำไปใช้สู่การรู้สารสนเทศอย่างแท้จริง
อ้างอิง :: หนังสือเรียนวิชา 0026 008 การจัดการสารสนเทศยุคใหม่ในชีวิตประจำวัน มหาวิทยาลัยมหาสารคาม
ไม่มีความคิดเห็น:
แสดงความคิดเห็น